Elazığ’ın tarihi dokusunu ve kültürel mirasını koruma çalışmaları hız kesmeden devam ediyor. Şehrin en önemli tarihi simgelerinden biri olan Harput Kalesi’nde, Roma dönemine ait gizli geçidin kazı ve restorasyon çalışmaları tamamlanarak ziyarete hazır hale getirildi. Tarihi kale, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Harput Mahallesi sınırları içinde bulunuyor ve 4 bin 500 yıllık kesintisiz yerleşim izlerini taşıyor.
Geçtiğimiz yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından “Geleceğe Miras Projesi” kapsamına alınan Harput Kalesi’nde çalışmalar, kazı ve restorasyon faaliyetlerinin hız kazanmasına olanak sağladı. Bu yıl gerçekleştirilen 17. arkeolojik kazı sezonunda, kalenin batı surları arasında yer alan “1000 yıllık sanayi sitesi”nde kazı çalışmalarının yüzde 85’lik kısmı tamamlandı.
Kalenin ikinci kapısının batısında konumlanan gizli geçit, yaklaşık 22 basamaklı merdivenle yer altına iniyor. 15 metre uzunluğunda ve 2 metre çapında olan bu geçit, kemerli ve tonozlu yapısıyla Roma dönemi mimarisinin karakteristik özelliklerini yansıtıyor. Restorasyon tamamlanan geçidin üzeri, ziyaretçilerin hem geçidi görebilmesi hem de güvenli bir şekilde inebilmesi için temperli cam ile kapatılacak.
Harput Kalesi Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Aytaç, bugüne kadar kalede dört gizli geçit tespit edildiğini, bunlardan birinin Roma dönemine ait olduğunu ve restorasyonunun tamamlandığını belirtti. Aytaç, “Roma dönemi gizli geçit, Prof. Dr. Veli Sevin danışmanlığında ilk kez 2007-2008 yıllarında kazılmıştı. Bu yıl kazının detaylarını tamamlayarak geçidin konservasyonunu gerçekleştirdik. Yanındaki basamaklı sarnıcın basamaklarını da onardık ve gizli geçidin üstündeki tandır bölümünü gün yüzüne çıkardık. Amacımız, bu geçidi 2026 yılında turizme açmak ve 1000 yıllık sanayi sitesinin de bulunduğu alanı ziyarete hazır hale getirmek” dedi.
Aytaç, Harput Kalesi’nde diğer üç gizli geçidin de belirli noktalarda bulunduğunu açıkladı: “Bunlardan biri kalenin hamam kısmından içeriye doğru ilerliyor, bir diğeri güneybatı köşedeki Kızlar Burcu’nda yer alıyor, bir diğeri ise Meryem Ana Kilisesi’nden kaleye bağlanıyor. Önümüzdeki yıllarda bu geçitlerin kazı ve restorasyon çalışmalarını tamamlayarak turizme kazandırmayı hedefliyoruz.”
Gizli geçitlerin, o dönemde savaş stratejileri açısından büyük önem taşıdığına dikkat çeken Aytaç, “Savaş kaybedildiğinde insanlar köle olarak satılma veya öldürülme riskiyle karşı karşıya kalıyordu. Bu nedenle gizli geçitler hem kaçış hem de savunma amacıyla kullanılmıştır. Harput Kalesi’ndeki geçitlerin mimarisi, dönemin teknolojisinin ve kemer-tonoz sisteminin en iyi şekilde uygulanmış örneklerindendir” diye ekledi.
Aytaç, Harput Kalesi’nde yürütülen çalışmaların Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın “Geleceğe Miras Projesi”ne dahil edilmesi ve Elazığ Valisi Numan Hatipoğlu’nun İl Özel İdaresi üzerinden sağladığı desteklerle daha verimli bir şekilde sürdüğünü belirtti. Bu yıl kazılarda ortaya çıkarılan Fetih Mescidi’nin restorasyonunun da güncellendiğini, 2026 yılı sonunda veya 2027 başında ziyaretçilere açılacağını kaydeden Aytaç, “Gizli geçidi restorasyon sonrası ziyaretçilere açtık. 1000 yıllık sanayi sitesi alanının kazısı ise yüzde 85 tamamlandı ve geçici koruma altına alındı. Alanın konservasyon çalışmalarını bitirdik ve modern çatı projesiyle 2026 yılında ziyarete açmayı planlıyoruz” dedi.
17 sezondur devam eden kazı çalışmaları ve Elazığ Belediyesi’nin restorasyon projeleriyle Harput Mahallesi’ndeki tarihi mekanlar, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil edilme noktasında umut verici bir ilerleme kaydetti. Prof. Dr. Aytaç, yapılan çalışmaların hem tarihi mekanların korunmasına hem de turizmin gelişmesine önemli katkı sağladığını, bu yıl ziyaretçi sayısının geçen yıla göre iki katına çıktığını ve her geçen gün artış göstereceğini sözlerine ekledi.
Harput Kalesi ve Roma dönemi gizli geçidi, artık hem tarihi meraklıları hem de turizme ilgi duyan ziyaretçiler için keşfedilmeyi bekleyen eşsiz bir deneyim sunuyor.